بازديد : 
دسته: متن کامل هشتاد و یکمین شماره ماهنامه آزما را در اینجا مشاهده و دانلود کنید.
- فهرست هشتاد و یکمین شماره ماهنامه آزما:
- ادبیات جنوب، شورشی علیه دوگانه های کلاسیک
- اسماعیل شاهرودی آینده ای در محاق
- با منوچهر انور از حرمت کلمه تا شکوه کلام بومی کردن فلسفه
- جهان در چنبره ی خرد غیر عقلانی
- چه کسی می خواهد من و تو ما نشویم
- رازهای هزاره استیک لارسن
- روزنامه و روزنامه نگار
- رویداد
- زندگی نامه انور
- سقوط دیکتاتور انقلاب در فرهنگ مطالعه
- شعر خودمان
- شعر دیگران
- علوم انسانی حذف یا تحول
- مطبوعات از حرمت فرهنگی تا فرهنگ بی حرمتی
- موضع گیری نژادی در وزارت فرهنگ فرانسه
- میراث های گرانقدر فرهنگی در غبار بی اعتنایی
- نگاهی به مجموعه داستان های همیشه
- هنجارگریزی و تجربه گرایی در شعر باباچاهی یک بعد از ظهر تابستانی یک دوران و یک انور
در اینجا متن یکی از مطالب این شماره ماهنامه آزما را مشاهده می‌کنید:
سقوط دیکتاتور
انقلاب در فرهنگ مطالعه
رضا امین
روزنامه ی گاردین سال پيش در گزارشي نوشت كه خيراً و در يك هفته دو كتابفروشي مستقل بريتانيايي تعطيل شده و به نظر مي‌رسد كه اين روند ادامه خواهد داشت.
در يك سال اخير، شماري از كتابفروشي‌هاي آمريكا هم به كار خود خاتمه داده اند. روزنامه های چاپي نيز يكي پس از ديگري تعطيل مي شوند و به انتشار اينترنتي خود چشم می دوزند.
اما در نقطه ی مقابل در كشور مصر، جايي كه به نظر مي‌رسد اقتصاد كتاب و سرانه مطالعه چندان چشمگير نيست شمار كتابفروشي‌ها و روزنامه‌ها، و انتشاراتي‌ها روز به روز بيشتر مي‌شود و ظاهراً گسترش رسانه‌هاي فرهنگ‌ساز به دليل تغيير در ساختار سياسي اين كشور است.
از زمان بركناری حسني مبارك دو روزنامه به جمع خانواده ی مطبوعاتي هاي مصر اضافه شده يكي به نام «اليوم السابع» كه تا پيش از اين هفته نامه بود و اكنون روزنامه شده است و ديگری «التحرير» كه اوايل جولاي كار خود را شروع كرد. «كليله و دمنه» نام يك كتابفروشي ويژه ی كتاب‌های كودكان و مركز فرهنگي است كه پس از بركنار شدن مبارك كار خود را شروع كرده و كتابفروشي‌هاي زنجيره‌اي دیگری نيز همچنان در حال افتتاح هستند. از جمله انتشاراتي «الف» يك شعبه جديد كوچك در بازار شهر راه اندازي كرده و قرار است در ماه اكتبر (مهر) نيز ششمين شعبه خود را افتتاح كند.
«نرمن مجدي» مدير مركز كليله و دمنه در اين باره مي گويد :« فكر مي كنم، همه امیدوارند و ما هم اميدواريم كه در فضاي آزاد مصر جديد آینده ی بهتري دربرابر بچه‌هایمان قرار دارد.
مجدي و همكار او «احمد حجازي» هميشه عاشق كتاب بوده اند و به گفته او «فكر انجام كاري مفید، مخصوصا براي كودكان، هميشه در ذهنمان بود براي همين هم اين كتابفروشي را افتتاح كرديم.
«فكر اين كار پس از رفتن مبارك به سرمان افتاد و چند روز خواب و خوراك را كنار گذاشتیم تا بتوانيم اين كار را آغاز کنیم».
در ماه جولای گذشته، یعنی دقیقا یک سال پیش که تصوری از انقلاب در مصر وجود نداشت- پيش بيني اقتصادي اين بود كه برمبناي تجارت جهاني و محلي، مصر بايد حضور ۹۰ درصد باسواد در اين نسل را تجربه كند. در حالي كه اين امكان به سختي مي‌تواند عملي شود، بيشتر مصري ها ارزش كمي براي مطالعه به عنوان مطالعه قايل هسنند. از سوي ديگر، مجدي مي گويد، مصري‌ها عميقا به ارزش تحصيلات باور دارند. بنابراين وقتي مردم براي بچه‌هايشان كتاب مي‌خرند، كتاب‌هايي كه براي فرزندانشان انتخاب مي كنند، تفريحي و سرگرم كننده نيست بلكه براي آموزش فرزندانشان کتاب می خرند و به سراغ كتاب‌هاي علمی می روند، يا در زمینه ی رياضي يا زبان خارجي کتاب می خرند». او باور دارد كه چیزهاي جديدی نيز در حال اتفاق افتادن است، تغييراتي كه ريشه در ۲۵ ژانويه دارد. اما واقعيت اين است كه بازار نشر در مصر و چندسالي پيش‌تر از سقوط مبارك رونق گرفته و شايد رونق همين بازار بود كه بازار ديكتاتور را به كسادي كشيد.
تأسيس كتابفروشي‌هاي بزرگ تقريبا از يك دهه پيش و با گشايش فروشگاه زنجيره‌ای «ديوان» در سال ۲۰۰۲ شروع شد و تا سال ۲۰۱۰ بيش از ۳۰ كتابفروشي تمام وقت با خدمات متعدد در سراسر مصر شروع به كار كرد كه البته بيشترشان در قاهره و اسكندريه مستقر بودند.
در اوايل سال ۲۰۱۱، نمايشگاه بين المللي كتاب قاهره تعطيل شد، و اين تعطيلي ضربه ی سنگيني بر پيكر اقتصاد نشر در مصر وارد ساخت اما فروش كتاب زماني افت بيشتري كرد كه بسياري از مردم چه آن ها كه از رفتن مبارك شاد بودند و چه آن ها كه ناخرسند، خريد كتاب را متوقف كردند و ترجيح دادند به جاي خواندن كتاب‌هاي تاريخي و سياسي حتي رمان، تاريخ ديگري را با حضور در ميدان تحرير رقم بزنند و زمينه‌اي گسترده براي خلق آثار ادبي از نوع ديگر فراهم سازند. با این حال، در دوره ی کوتاهی پس از مبارك، جهان كتاب راه‌هاي جديدي براي رشد پيدا كرد راه هايي كه به نظر مي‌رسد تا افق دور دست ادامه خواهد يافت.
يكي از بنيان گذاران انتشارات ديوان، مي گويد «با وقوع انقلاب، محتوا خيلي بيشتر از دهه ی پيش شده و جوانان با سرعت بيشتر در حال نوشتن و انتشار آثارشان هستند.»
يكي از ناشران جديد و نوآور «ديويژن بوكز» است كه كار انتشار رمان هاي گرافيكي را در پيش گرفته، «مروان امام» و «محمد رضا» آن را در فوريه سال ۲۰۱۱ (بهمن ۱۳۸۹) راه تأسيس كردند. امام مي گويد: «مشوق راه اندازي اين خانه نشر «برنامه ريزي براي نشر در حوزه ی وسيعي از رمان های كميك و گرافيكي است». او چشم انداز بازار كتاب مصور مصر را با ظرفيتي عالي ارزيابي مي كند و مي گويد در حقيقت جامعه تشنه ی چنين كتاب‌هايي است.
نخستین رمان گرافيكي اين انتشاراتي، يك مجموعه دو زبانه ی انگليسي – عربي با عنوان «بزرگراه» است كه اخيراً براي فروش ارايه شده و نخستين نسخه‌هاي آن در كافه كتاب «بيكيا بوكز» به صورت ويژه براي فروش عرضه مي شود.
«واصف» مي گويد: «قاهره ممكن است از نظر داشتن كتابفروشي‌های بزرگ به حد اشباع برسد و اين كار به فروش كتاب لطمه بزند. با اين ما نگران نيستيم «استان‌های ديگر تشنه ی داشتن چنين امكاناتي هستند و فرصت های جدي براي گشايش كتابفروشي‌های بزرگ در استان‌ها وجود دارد». و خود ما درصدد افزايش شعبات «ديوان» در استان هاي ديگر هستيم.»
«بلام سعد» بينان گذار خانه ی نشر و کتابفروشی «ال بسلام» هم با تاکید وجود فرصت های عالی در استان ها می گوید: «با این حال هنوز در قاهره نیز جای کافی برای این کار وجود دارد. ما نباید فراموش کنیم که جمیعت کشورمان بیش از ۸۰ میلیون نفر است و هنوز نیازهای زیادی در این زمینه وجود دارد.»
عربي به جاي انگليسي
بسياري از مصريان کتاب‌هايی را كه به زبان انگلیسی منتشر مي‌شود ترجيح مي‌دهند و به همين دليل کتاب‌های انگلیسی هنوز بازار بزرگی در میان کتابفروش‌های مصر دارند، در همین زمینه برخی ناشران جدید چون انتشارات «سارای» و «سحاب بوکز» آثار نويسنده‌گان داخلی را هم به زبان انگلیسی منتشر کرده‌اند و نتایج خوبی نیز گرفته‌اند. اما، حداقل در بازار کتاب کودک چیزهای جدیدی در حال وقوع است و توجه به كتاب‌هايي كه به زبان عربي است بيشتر مي‌شود دو کتابفروشی جدید و بزرگ مختص کتاب کودک به نام «ال-بسلام غزه» که در ماه می سال گذشته (اردیبهشت ۱۳۸۹) شروع به کار کرد و کتابفروشی «کلیله و دمنه» که یک ماه پیش تأسيس شده، بیش از هر چیز کار خود را بر فروش کتاب های عربی متمرکز کرده اند.
مدير «السلام» در این باره قاطعانه می‌گوید: «باور دارم که انقلاب اخیر قاهره به کشف هويت مصر منجر می‌شود». و این کشف دربرگیرنده ی شاعران و نویسنده گان بزرگ عرب نیز هست، زیرا یک بخش مهم هویت ما زبان است که مدت‌های مدیدی به آن بی توجهی شده و به حال خود رها شده بود.
بسیاری از نوآوری‌ها و کارهای مخاطره آمیز و جسورانه از دل انقلاب بیرون می‌آید، و آرزوی دستیابی به یک مصر جدید، از نظر فرهنگی، اجتماعی و روشنفکرانه برای همه مطرح است. «مجدی» مسئول کلیله و دمنه می‌گوید «خواندن تنها راهی است که می‌توان از طریق آن به آفرینش متفکران مستقل رسید». اما ناشران و کتابفروشان جدید همچنین بر این باورند که ریسک کردن‌های آن ها باید با شانس و احتمال خوبی برای رسیدن به موفقیت‌های اقتصادی هم همراه باشد. آن ها می‌گویند بدیهی است که در غیر این صورت نمی‌توان به این راه ادامه داد.
با این حال همه چیز امیدبخش و خوش بینانه نیست، سانسور احتمالي کتاب، ترس از شکست اقتصادی، و فقدان شفافیت دولتی در مورد سياست‌هايي كه پيش خواهد گرفت در کمین خوش بینی جهانی بازار کتاب است. «مجدی» همه ی این ها را تصدیق می‌کند و می‌گوید بله، او و همکارش نگرانی‌هایی هم درباره موفقیت یا ناکامی انتشارت کلیله و دمنه دارند.
اما اگر ما بر ترس هایمان غلبه نکنیم، چرخ ها نمی چرخد و هیچ چیز بهتر نخواهد شد.
نوشته: 
می 7th, 2017 
