وب سایت مجله آزما |AzmaOnline.Com

پيش به سوي بيشعوري مطلق!

نویسنده: فکوهی، ناصر؛

مرداد ۱۳۹۷ – شماره ۱۳۱ (۳ صفحه _ از ۴۴ تا ۴۶)

با پياده شدن و شدت گرفتن سياستهاي نوليبرالي و گسترش روندهاي کالايي و تجاري شدن هنر، علم و فرهنگ و نوکيسگي و تازهبهدورانرسيدگي در اين حوزه ها، فرهنگ در عامترين معناي اين واژه از نهادها و ابزارهاي آموزش رسمي و غيررسمي تا دسترسي به اوقات فراغت سالم و سرگرميها و محصولات مطبوعاتي، ادبي، هنري و فرهنگي به دليل گراني و اشرافيگري، اسنوبيسم و بازي سلبريتيها و دلالان و رانتخواران فرهنگي، به سرعت در حال غيردموکراتيک شدن و دورشدن از دسترس عمومي و تبديل شدن به بازيچه هايي در دست قدرتهاي سياسي و فساد مالي هستند.

ادامه مطلب

نگاهی به نقش خانه در شکل گیری هویت انسان

میزگرد: نامور مطلق، بهمن؛ اصلانی، محمدرضا؛ شاکری، احمد؛ کیوانی، نیما؛ اعلم، هوشنگ؛

مرداد ۱۳۹۷ – شماره ۱۳۱ (۷ صفحه _ از ۳۴ تا ۴۰)

«خانه» محل زيست انسان و حتي حيوان(لانه) است. تاثير انسان بر جايي که به عنوان محل سکونت انتخاب ميکند. و تاثير اين فضا بر روح و روان آدمي غير قابل انکار است و اين امري است که متفکران قرون گذشته و امروز هر يک از ديدگاه خود بر آن تاکيد کرده اند . اهميت خانه و تاثيرات آن بر زيست انسان و کليت جوامع انساني آنقدر هست که موضوع تفکر و بحث فلاسفه، زبانشناسان، ادبا و قطعا معماران قرار بگيرد و هر يک از زاويه ديد خود «خانه» و مقولات مربوط به آن را بررسي کنند. در نشستي که هماهنگي  و حتي پيشنهاد اوليهاش را مديون دوست خوب آزما زهره نيلي هستيم. دکتر بهمن نامور مطلق (استاد فلسفه) ، محمدرضا اصلاني(فيلمساز و نظريهپرداز هنري)، احمد شاکري (نويسنده و فعال هنري)، نيما کيواني(معمار و برنده جايزه بينالمللي آقاخان و مبدع نظريه خانه ايراني) گرد هم آمدند تا هر يک از زاويه ديد خود و براساس تخصص شخصي به بررسي نقش خانه در زيست فکري و اجتماعي انسان امروز بپردازند.

ادامه مطلب

مصاحبه شونده: پوری، احمد؛ مصاحبه کننده: آزما؛

مرداد ۱۳۹۷ – شماره ۱۳۱ (۱ صفحه_۲۶)

در سال‌هاي اخير شاهد رواج خشونت کلامي در رمان ها و داستان‌هاي کوتاه ايراني برخورد کرده‌ايد. سؤال اين‌جاست که ما در آثار ادبي برخي از روشنفکران دهه‌ي چهل مثل شاملو، ساعدي و … که از به کار بردن برخي کلمات در زندگي روزمره ابايي نداشتند، هيچ نشاني از اين الفاظ رکيک نمي‌بينيم. آن‌ها حرمت نوشتار را نگه‌مي‌داشتند. الان نه تنها بسياري از جوانان اهل فرهنگ و هنر با تقليد رفتاري از اين افراد سعي در شباهت پيدا ردن به اين‌ها دارند بلکه اين روال در آثار نوشتاري‌شان هم در حد افراط رواج يافته.

ادامه مطلب

امروز برابر با ۱۹ آگوست (۲۸ مرداد) در تقویم بسیاری از کشورهای جهان بعنوان روز جهانی عکاسی نامگذاری شده است. چرا این روز چنین عنوانی بر خود گرفته است و تاریخچه‌ی این نامگذاری چیست و به چه رویدادی بازمی‌گردد؟

قدیمی‌ترین عکس ثبت شده در تاریخ عکاسی تصویری است که نیسفور نیپس ، اشراف‌زاده‌ی فرانسوی در سال ۱۸۲۶ با فرایندی که خود آن را هلیوگرافی نامید از چشم‌انداز پنجره‌ی اتاقش گرفت. چند سال بعد یک فرانسوی دیگر به نام لوئی داگربه سال ۱۸۳۷ به فناوری‌ای دست یافت که تصویری مثبت، مستقیم و پایدار بر صفحه‌ی نقره‌اندود ثبت می‌کرد. او فناوری خود را داگروتیپ نامید که در تاریخ عکاسی بعنوان نخستین شیوه‌ی عملی ثبت تصویر شناخته می‌شود. این فرایند اصلاحات و تغییراتی کرد تا اینکه در ژانویه ۱۸۳۹ آکادمی علوم فرانسه داگروتیپ را بعنوان یک اختراع فنی به ثبت رساند. ولی چند ماه بعد دولت فرانسه که به اهمیت این اختراع پی برده بود با تخصیص مقرری ماهانه برای داگر و شریکش، که فرزند نیپس بود، از آنان خواست که در یک گردهمایی در پاریس در ۱۹ آگوست ۱۸۳۹ جزئیات فنی داگروتیپ و چگونگی کارکرد این فرایند را برای عموم شرح دهند. دولت وقت فرانسه، در آن روز، اختراع جدید یعنی «عکاسی» را بعنوان هدیه‌ای رایگان به تمام جهان اعلام نمود و این نخستین رونمایی عکاسی برای عموم مردم بود؛ یعنی نقطه‌ی آغاز رشد این فن و هنر در جهان.

ظاهرا پیشنهاد نامگذاری ۱۹ آگوست – زمان نخستین رونمایی عکاسی برای عموم – بعنوان روز جهانی عکاسی نخستین بار توسط انجمن‌های عکاسی در آمریکا اعلام شد ولی شورای عکاسی بین‌المللی هند در سال ۱۹۹۱ نخستین نهادی بود که این روز را رسما بعنوان روز جهانی عکاسی جشن گرفت و از آن هنگام تا امروز هر سال کشورهای بیشتری این تاریخ را بعنوان «روز جهانی عکاسی» در تقویم‌های خود ‌گنجانده‌اند. بطوری که هر سال این رویداد نسبت به سال گذشته در گستره‌ی بزرگتری برگزار شده است. مدتی‌ست که به همت عکاسانی از آمریکا و استرالیا وبسایت یژه برای «روز جهانی عکاسی» راه‌اندازی شده که امکان عضویت رایگان در آن برای همه‌ی عکاسان میسر است. در صورت عضویت در سایت، افراد می‌توانند از خدمات آن استفاده کنند. همچنین در این روز برنامه‌هایی مانند سخنرانی، گردهمایی، جلسات نقد و بررسی آثار عکاسی و رویدادهای رقابتی و غیررقابتی زیادی در سراسر جهان از سوی انجمن‌ها، گالری‌ها، شوراها، نهادها و وب‌سایت‌های مرتبط با عکاسی برگزار می‌شود.

عکاسی یکی از مهمترین اختراعات بشر در قرن نوزدهم بوده است. از آن هنگام که لوئی داگر در پاریس تابستانی فرایند خود را علنی نمود تا امروز، عکاسی راه درازی آمده است؛ تغییرات زیادی به خود دیده و روز به روز بر ضریب نفوذش در میان مردم و جوامع افزوده شده است. عکاسی در طی تمام این سال‌ها پرتوی درخشان بر بسیاری از گوشه‌های تاریک یا ناشناخته‌ی زندگی بشر انداخته است و از پس این سال‌ها به یکی از موثرترین، نیرومندترین، سریعترین و پرطرفدارترین ابزار و رسانه‌های بشر برای ارائه‌ی اندیشه‌ها و احساساتش تبدیل شده است. مارسل پروست، نویسنده‌ی شهیر فرانسوی، جایی در شاهکار همیشه ماندگارش «در جستجوی زمان از دست رفته» می‌نویسد: “به گمان من تنها عکاسی است که، همانند بوسه، می‌تواند با تازه‌ترین کاربردهایش از درون آنچه به نظر ما چیزی با ظاهری قطعی و همیشگی می‌رسد صد چیز دیگر را بیرون بکشد که همه باز همان‌اند.” «روز جهانی عکاسی» مبارک

ادامه مطلب

علی باباچاهی به تازگی دست به انتشار یک گزیده اشعار با عنوان «ژوزف تو مرخصی!» زده که در زیر عنوان کتاب عبارت «کنش امر اجتماعی» آماده است و با توجه به انتشار مقاله‌ای ۳۳ صفحه‌ای در ابتدای کتاب آن طور برداشت می‌شود که این کتاب گزیده‌ای از شعرهای متعهد و اجتماعی باباچاهی است. در این راستا گفت‌وگوی مفصلی را در با وی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

کتاب «ژوزف تو مرخصی!»‌ گزیده‌ای از شعرهای شما از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۹۵ است. البته در ابتدای آن هم مقاله‌ای از شما درباره شعر متعهد آمده است. با توجه به اینکه در گذشته گزیده اشعار شما منتشر شده است، دلیل پرداختن به چنین کتابی و انتشار آن چیست؟
چند وقت پیش مازیار نیستانی از نشر مانیاهنر با من تماس گرفت و درخواست کتابی جدید داشت که به او گفتم کتاب جدیدی برای انتشار ندارم و هر چه بوده به دست دوستان ناشر سپرده‌ام. او در جواب به من گفت که ایده‌ای دارد و آن ایده انتشار این کتاب بود که خود من نیز مدتی به آن فکر کرده بود و به نوعی این ایده در ذهنم آماده بود؛ چراکه مدتی به این فکر می‌کردم که به مرور زمان از دهه ۳۰ تا به امروز شعر ناب و شعر متعهد دوگانه‌ای را تشکیل داده که به غلط در زمان‌های گذشته روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند و در تقابل با هم بودند. بنابراین این دو نوع شعر دوگانه‌ای را تشکیل می‌دادند که با تفکر ایدئولوژیک آن سال‌ها

حضور خصومت‌آمیز با هم داشتند. حال آنکه این تصور غلط بود؛ چراکه می‌توان گفت که شعر ناب و متعهد کششی را در جامعه به وجود آورده بودند که خودش خبر از حیات و سرزندگی شعر می‌داد. من با الهام از شنیده‌ها از حاشیه شعر امروز که چرا شاعران امروز در دو، سه دهه اخیر هیچ توجهی به این همه شرارت که در سطح جهان بر مردم وارد می‌شود ندارند، دوست داشتم تا به این موضوع بپردازم.

در این زمان حرف دوستان این است که چرا شعر بر این همه جنگ و کشتار سایه نینداخته است. من آمدم تا به این مساله اشاره کنم و بگویم که غیر از این است و بسیار هم وجود دارد. به همین دلیل گشتم و از میان کتاب‌هایم با نوع رویکردی که خودم به شعر متعهد داشتم، اشعاری را بیرون کشیدم و دیدم که شاید شعر ما ربطی به تعهد ندارد اما پر از اشاره است به آنچه در خیابان‌ها رخ می‌دهد و به نوعی نشان‌دهنده خشونت است. یعنی ما از قدرت‌ها استفاده و آنها را اعمال می‌کنیم، بی آنکه متوجه باشیم. بنابراین گشتم و این نوع تجلی ظلم و ستم و دانشی که در خدمت قدرت می‌رود را پیدا کردم که در نهایت حاصل این کتاب شد. همچنین همان طور که شما به آن اشاره کردید در ابتدای کتاب بر اساس کارهای گلچین شده یک مقاله ۳۳ صفحه‌ای آورده‌ام که خواندن آن خالی از لطف نیست؛ چراکه روی نوشتن آن تامل بسیار زیادی کردم تا تفکیک بین شعر متعهد امروز با شعر متعهد دهه ۴۰ که در آن ایدئولوژی حزبی مطرح بود را نشان دهم.

در ابتدای صحبت‌های خود به شعر «ناب» اشاره کردید. شاید مخاطبان با مفهوم شعر ناب آشنا نباشند؛ آیا منظور شما از شعر ناب، شعر غیر متعهد است؟
بله. شعر ناب شعری است که کاری به مسائل اجتماعی و سیاسی در عمق و در سطح ندارد.

با توجه به توضیحات داده شده ما می‌توانیم بگوییم که در این مجموعه شاهد مقایسه شعر متعهد دهه ۴۰ با شعر متعهد امروز هستیم؟
دقیقا همین طور است اما با این تفاوت که ما در شعرهای این دهه تعریف دیگری از تعهد داریم.

اسم کتاب «ژوزف تو مرخصی!» است. این اسم روی جلد چنین کتابی چه کار می‌کند؟
به نظر من در اینجا بدون آنکه بخواهیم به این مساله پاسخ بدهیم باید به عنوان با ذره‌بین نگاه کنیم؛ چراکه این ژوزف اشاره به استالین دارد. شاید همین الان این سوال پیش بیاید که چرا استالین و چرا دیگران نه؟ و من در پاسخ به شما می‌گویم که این کتاب، یک اثر تاریخی نیست؛ بنابراین در آن یک اشاره‌ به این موضوع کرده‌ایم و از طرفی وقتی کتاب را باز می‌کنید در دیواره یکی از صفحات کتاب نیز مطلبی از دل کتاب درباره این موضوع آمده است.

اینکه در کتاب به شعر دهه ۴۰ و ۵۰ اشاره می‌شود، نگاه سلبی نیست بلکه واقعیتی اجتماعی است که از جانب

شاعران مورد نکوهش، سرزنش و نفی قرار گرفته است. شعر متعهد دهه ۴۰ نیز در یک نوع خاص و با هدفی خاص در اینجا ارائه نمی‌شود؛ چراکه شعرهایی داریم که شاعرگونه و کارگری هستند و کارکردهای خاص خودشان را دارند اما در دل آن از جامعه‌ای می‌گوید که در حال انقلاب و تحقق آن است. در همان زمان‌ها ما شعرهایی داریم که همین نگاه در آن وجود دارد اما عجولانه نیست و حتی کمی هنری است مانند شعرهای شاملو، فروغ و اخوان که زبان و دیگر معیارهای شعر با آنها پیوند خورده‌اند و در آن لحاظ شده است. شعرهایی از این دست کارکردهای اجتماعی داشتند و حول مسائل اعتراض روشنفکری می‌چرخیدند و به تعبیر شاملو شعر در آن زمان حربه خلق بود و بعد هم دیدیم که در سال ۵۷ و ۵۶ ده شب شعر کانون نویسندگان ایران برپا شد و باقی قضایا؛ اما در شعری که الان درباره آن صحبت می‌کنیم من به‌عنوان کنش امر اجتماعی از آن یاد کرده‌ام؛ یعنی نوشتم «ژوزف تو مرخصی» اما خواستم یک کلید هم به مخاطب داده باشم؛ چراکه این مقاله طرح مبحثی جدید است.

یعنی ما در این اثر زیر عنوان کتاب، عبارت «کنش امر اجتماعی» را آورده‌ایم و حرفی از شعر متعهد فلان نزده‌ایم. به اعتقاد من امر اجتماعی و سیاسی که در مجموع می‌شود کنش اجتماعی در ساحت روانشناسی فرد یا مولف اتفاق افتاده است. بنابراین شعر متعهد شعری است که به نوعی در تضاد روانی با وضعیتی است که بر جهان پیرامون می‌گذرد. این وضعیت گاه مثل یک جنگ تن به تن می‌ماند. برای درک این موضوع کافی است که به صفحه‌های روزنامه‌ نگاه کنید و ببینید که چه وضعیت وحشتناکی وجود دارد که حتی مخاطب هم نمی‌داند در برابر آن چه واکنشی باید نشان دهد. این مطالب نشان می‌دهد که از بس این موارد تکراری شده که ما دیگر به آن واکنشی نشان نمی‌دهیم.

یعنی تعهد کمرنگ شده است؟
نه کمرنگ نشده است؛ من این حرف‌ها را در حاشیه گفتم. به اعتقاد من کنش امر اجتماعی معطوف به شقاوت‌هایی است که حتی از وفور بیان این شقاوت‌ها مصونیت ایجاد شده است.

حال این شعرهایی که من پیدا کرده‌ام شعرهایی است که حاصل کنش و واکنش‌هایی است که ما در مقابل مسائل داریم. در کل نوع و شیوه بیان عوض شده است. برای مثال برای بیان شیوه عشق اگر شاعری بیاید و بر اساس همان شیوه بیان دهه ۴۰ و ۵۰ شعر بگوید شاید مورد پسند نباشد. در چنین شرایطی شاعر امروز مجبور است که به شیوه دیگری به بیان مفهوم عشق بپردازد. بنابراین شعر متعهد کمرنگ نشده است. به نظر من این کنش امر اجتماعی در کنار تعهد آن زمان قرار می‌گیرد و این‌ها خویشاوند از آب درآمده‌اند و خیلی هم خویشاوند هستند اما خویشاوندی که امکان دارد یکی از آنها ابرو قاجاری باشد و یکی نوع دیگری. در کل این دو نوع شعر دوگانه‌ای است که می‌توانند در کنار هم باشند. یعنی می‌توانند گفتمان یکسانی داشته باشند؛ اما هر کدام با زبان و لهجه خودشان حرف می‌زنند.

اگر بخواهیم به شعر متعهد نگاهی بیندازیم باید از خودمان بپرسیم که چرا از همان دهه ۴۰، شعر متعهد را به جریان چپ نسبت می‌دادند. نظر شما چیست؟
در گذشته چنین نگاهی بیشتر بود و امروز هم شاعران دچار آن اعتیاد شده‌اند؛ اعتیادی که میراث گذشتگان است. البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که همه شاعران کم‌وبیش چپ هستند اما نه چپ صرفا ایدئولوژیک. یعنی شاعران مانند مردم عادی جامعه از سمت راست خیابان عبور نمی‌کنند و همیشه از سمت چپ راه می‌روند؛ چراکه ذات شعر چه متعهد باشد و چه غیرمتعهد اعتراض به پلشتی‌هاست؛ یعنی شعر همین که متولد می‌شود، مخالف سرکوب‌ها و ناعدالتی است؛ بنابراین اینکه عده‌ای می‌گویند شاعران متعهد حزبی هستند از یک طرف درست است و ما می‌بینیم که تعداد بسیار زیادی از شاعران و نویسندگان قبل از انقلاب آشکارا عضو حزب توده بوده‌اند؛ البته برخی عمیق‌تر و برخی سطحی‌تر. از طرفی خیلی از شاعران در جهان هستند که هیچ حزب و تعهد ایدئولوژیکی ندارند؛ اما فراچپ هستند؛ چراکه با ستمگری در تضادند و با آن مخالفند؛ البته معمولا هر آدم روشنفکری چنین دیدگاهی دارد.

با همه این تفکرات هنوز هم در عوام 

چپ بودن نشانه روشنفکری است؟
ما باید در ابتدا به این فکر کنیم که روشنفکر چه تعریفی دارد؛ چراکه در هر دوره‌ای چندین تلقی از روشنفکری می‌شود. مثلا ما یک تفکر جلال احمدی از روشنفکری داریم، یک تفکر ادوارد سعیدی و یک تفکر فوکویی؛ بنابراین در چنین شرایطی ممکن است در پاره‌ای از نگاه‌ها یا در بخشی از ذهنیت اذهان این تفکر ایجاد شود که همه این افراد چپ حزبی هستند اما این درست نیست. امروز وقتی یک رسانه میکروفونی در خیابان انقلاب جلوی یک جوان ۱۵-۱۶ ساله می‌گذارد، بسیاری از مسائل اقتصادی و اجتماعی از زبان او بیان می‌شود و اعتراضش از شاعران و کسانی که داعیه روشنفکری دارند، به کررات بیشتر است یا اگر نگوییم بیشتر است کمتر هم نیست. امروز اگر شما اخبار روز گذشته را از رادیو، تلویزیون، روزنامه و خبرگزاری‌ها نشنیده باشید کافی است که به صف نانوایی بروید یا تاکسی سوار شوید؛ آنجاست که خواهید دید چیزی را از دست نداده‌اید. بنابراین این تفکر که روشنفکران ملتزم هستند که به توده‌ها اطلاعات دهند دیگر وجود ندارد. باید قبول کنیم که در ابتدا ما آنقدر کامل به مسائل نگاه نمی‌کردیم و همین شده است که ما امروز روشنفکر درباری، روشنفکر مزدور،‌ روشنفکر وطن‌فروش، روشنفکر حقوق‌بگیر، روشنفکر آزاد و روشنفکر تسلیم شده داریم اما نمی‌توانیم جلوی بقایای تفکر روشنفکری چپ را بگیریم.

عده‌ای معتقدند که مسائل سیاسی شعر را به حاشیه می‌برد و با توجه به گسترش رسانه‌ها و شیوه‌های بیان مشکلات، شعر ظرف مناسبی برای پرداختن به مسائل سیاسی نیست. شما با این دیدگاه موافق هستید یا مخالف؟

من با آگاهی خودم این طور به این مساله نگاه می‌کنم که به چه میزان جزمیت در این مساله وجود دارد. در این جمله یک باید است. یعنی روشنفکر و شاعر نباید درگیر مسائل سیاسی شود. یعنی مطلق کردن نباید و نباید هم چیزی در حد باید است و همین جا متوجه می‌شویم که صدور چنین رای و تصمیمی غلط و اشتباه است. ما در هنر و ادبیات هیچ باید و نبایدی نداریم. البته این نظر من است و شاید عده‌ای نظر دیگری داشته باشند؛ اما باید قبول کرد که ما در ادبیات و هنر تابلو ورود ممنوع‌ را برداشته‌ایم. به ویژه در جوامعی که شما اسم «آب» را هم بیاورید خود به خود رنگ سیاسی می‌گیرد.

حال سوال این است که آیا ممکن است در جامعه‌ای که فضای فکر در این حد است که وقتی کلمه «آب» را می‌آوریم رنگ سیاسی به خود می‌گیرد ما درباره مسائل سیاسی شعر نگوییم. البته شعر در نهایت باید شعر باشد و دارای تفکر. این چه منطقی است که در آن تفکر عاشقانه و غنایی مشکل ندارد اما اگر در همان ظرف تفکر سیاسی بریزیم به مشکل خواهیم خورد. بنابراین شعر سیاسی از آنجایی منع می‌شود که دیگر از شعر بودن خارج می‌شود و دیگر شعر نیست. البته به نظر من وضعیت شعر عاشقانه و تغزلی و عارفانه هم به همین شکل است و اگر از ظرف شعر خارج شود قواعد بهم می‌ریزد و دیگر تغزل هم به داد آن نمی‌رسد؛ چراکه دیگر شعر نیست. شعر یک کلیت است مانند دنیا و هیچ چیز را نمی‌توان از آن جدا کرد.

در مجموع صحبت‌های منتشر شده ما می‌توانیم این کتاب را گزیده‌ای از شعرهای متعهد علی باباچاهی بنامیم؟
این فرض شماست که به نگاه من هم تا حدودی نزدیک است؛ چراکه من این کتاب را با چنین نگاهی جمع‌آوری کرده‌ام. البته من در گذشته نیز چنین کتابی با عنوان «به شیوه خودشان عاشق می‌شوند»‌ داشتم که آن هم یک گزیده عاشقانه بود؛ اما این کتاب پیش از آنکه من و شما و منتقدان نمره‌ای به آن بدهیم، به‌عنوان طرح یک مبحث منتشر شده است و به این می‌پردازد که آیا امروز دیگر شاعران ایران به دلیل آنکه از ایدئولوژی‌ها ناامید شده‌اند و وعده‌های رهایی بخش دروغی بیش نبوده‌اند، شعر را پوچی یا یک نیهیلیسم افراطی می‌دانند؟ شاید همین می‌شود که اوژن یونسکو  می‌گوید «وقتی من می‌بینم که فردی از بشریت صحبت می‌کند، پا به فرار می‌گذارم چراکه دروغ می‌گوید.» به نظر من این اثر کار جدیدی است اما آیا شعرها از پس این عنوان‌گذاری و ادعا برآمده‌اند نمی‌دانم و دیگران باید نظر بدهند.

از کتاب که فاصله بگیریم این روزها علی باباچاهی شعر هم می‌نویسد؟
واقعیت این است که قرار بود این اتفاق رخ دهد و من شعر بنویسم اما امروز که با شما صحبت می‌کنم حدود یک سال و سه ماه است که تنها یک کار نوشته‌ام و آن هم دوستان مطبوعاتی گرفته‌اند و در چندین رسانه منتشر شده است.

به عنوان آخرین سوال؛ دلیل این کم کاری چیست؟
این کم کاری یک دلیل داشت و آن یک ضربه روحی بود که خوردم و فکر می‌کنم که آدم ضعیفی بودم که نتوانستم از پس آن بربیایم. بنابراین دکتر یک سری دارو تجویز کرد که همین مساله باعث توقف نوشتن و خلاقیتم شده است؛ اما خوشحالم که این روزها طوری مطالعه می‌کنم و کتاب می‌خوانم که گویی فردا با کامو و سارتر مسابقه دارم. کتاب خواندن تنها دلخوشی این روزهایم است.

منبع:ایبنا

ادامه مطلب

فیلمنامه‌ای گمشده از استنلی کوبریک پیدا و خبرساز شد. این فیلمنامه که با اقتباس از رمانی کوتاه نوشته شده، اما کارگردان «غلاف تمام فلزی» فرصت ساخت آن را پیدا نکرد.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، فیلمنامه‌ای با عنوان «راز سوزان»‌ اثر استنلی کوبریک خالق فیلم‌های «راه‌های افتخار» و «غلاف تمام‌فلزی» پیدا شد.

کوبریک این فیلمنامه را سال ۱۹۵۶ با اقتباس از رمان کوتاه «راز سوزان» نوشته اشتفان تسوایگ با همکاری کالدر ویلینگهام تقریباً به پایان رسانده و آماده ساخت کرده بود.

همکاری کوبریک با ویلینگهام پس از این فیلمنامه نیز ادامه یافت و حاصل آن فیلم «راه‌های افتخار» با بازی کرک داگلاس شد که یکی از مهمترین فیلم‌های ضدجنگ سینِما درباره جنگ‌جهانی اول است و سال ۱۹۵۷ اکران شد.

ناتان آبرامز از کارشناسان سینمای کوبریک، فردی است که این فیلمنامه را پیدا کرده است. او که از یافته خود هیجان زیادی دارد، می‌گوید: «علاقه‌مندان کوبریک می‌دانستند که او در پی ساخت این فیلمنامه است اما هیچ‌کس نمی‌دانست که او کار نوشتن آن را به پایان رسانده است. ما اکنون یک نسخه از فیلمنامه‌ تکمیل شده را در اختیار داریم.»

کوبریک در طول حیاتش ۱۳ فیلم ساخت و از جمله فیلمسازان گزیده‌کار بود. او که با فیلم «۲۰۰۱ :  ادیسه فضایی» از مرزهای جلوه‌های ویژه معمول در سینِما گذر کرد در فهرست برترین فیلمسازان تاریخ مجله «سایت اند ساوند» جایگاه ششم را در اختیار دارد.

روی فیلمنامه‌ پیدا شده اثر مهر دپارتمان فیلمنامه شرکت «متروگلدن مایر» به چشم می‌خورد که تاریخ اکتبر سال ۱۹۵۶ روی آن دیده می‌شود. در آن دوران کوبریک چندان شناخته شده نبود و فقط فیلم «کشتن» را ساخته بود.

به نظر می‌رسد که کمپانی «متروگلدن مایر»‌ پس از اینکه می‌فهمد کوبریک مشغول کار روی پروژه «راه‌های افتخار» است از ساخت این فیلمنامه منصرف می‌شود. برخی هم باور دارند که جیمز بی‌هریس تهیه‌کننده کارهای کوبریک باور داشت که این فیلمنامه قابلیت فیلم شدن ندارد. البته برخی از جمله ناتان آبرامز محتوای جنجالی داستان را دلیل بایگانی شدن فیلمنامه می‌دانند.

آبرامز در حال پژوهش برای کتاب جدیدش با عنوان «چشمان کاملاً بسته: استنلی کوبریک و آخرین فیلمی که ساخت» در خانه پسر یکی از همکاران قدیمی کوبریک این فیلمنامه را پیدا کرد.

ادامه مطلب

۱۰ فیلم در بخش رقابتی جشنواره بین‌المللی فیلم «سارایوو» برای کسب جایزه “قلب” بهترین فیلم بلند این رویداد سینمایی رقابت خواهند کرد.

ادامه مطلب

ناصر تقوایی برای من نمونه‌ی یک فیلم‌ساز مولف ناکام در سینمای ایران است که با آغاز شلوغی‌ها برای انقلاب و اعتصاب‌های کارمندان تلویزیون ملی پروژه‌ی سیزده قسمتی او درباره‌ی نویسندگان معاصر ادبیات ایران در پیش‌تولید متوقف شد و مجموعه‌ی «شوهر آهوخانم» که قرار بود سریال بعدی او باشد از تولید بازماند. بعد از انقلاب، بهروز افخمی، پروژه‌ی «کوچک جنگلی» را از دست او درآورد و همه‌ی عوامل اصلی انتخابی او را اخراج کرد تا خودش کارگردان مجموعه باشد. تقوایی بارها و بارها قصد ساخت فیلم کرده اما یا با ساخت فیلم‌هایش موافقت نشده (پروژه‌ی زندگی دکتر محمد مصدق و پروژه‌ای درباره‌ی تروریسم و اتهاماتی که آمریکا و جهانیان به ایران می‌زدند) یا در میانه با کارشکنی و دلایل دیگری در نیمه متوقف شده است.

دو فیلم «زنگی و رومی» و «چای تلخ» فیلم‌های آغاز شده اما ناتمام مانده‌ی او هستند همچنان که در مجموعه‌ی «قصه‌های کیش» که در جشنواره‌ی کن بود با دسیسه‌ی محسن مخملباف او از حضور شخصی در کن بازماند و شخص دیگری جای او نشست و رسوایی بعد از آن همه‌جا سر و صدا کرد. همه‌ی مدیران ارشد سینمایی که به دنبال عکس یادگاری با چنین فیلمسازانی هستند بارها اعلام کرده‌اند که آماده‌ی فراهم کردن شرایط ساخت فیلم برای او هستند اما همه‌ی این‌ها فقط در حد لفظ و خبر باقیمانده و قدمی برداشته نشده است.

پیش آمده که فیلم‌نامه‌ای از او بیش از یک‌سال در دفتر مدیری مانده بی‌آن‌که خوانده شده باشد اما در ظاهر همه لفظ «استاد» «استاد»! از دهانشان نمی‌افتد و وعده پشت وعده. ناصر تقوایی نمونه‌ی کامل یک نابغه‌ی ناتمام است. فیلمنامه‌های درخشانی از او موجودست که «انسان کامل» و «آخرین لحظات زندگی میرزا کوچک خان جنگلی» که میان میرزا و همسرش در یک کلبه می‌گذرد از مؤثرترین متون سینمای ایرانست که من شانس این را داشته‌ام گوشه‌هایی از این دو متن را از زبان او در کلاس‌هایش بشنوم.

آخرین پیشنهاد من به او ساخت یک مستند خودنگار از او درباره‌ی خودش بوده است و دو فیلم ژان لوک گدار و آنی‌یس واردا را هم برایش بردم که ببیند و در همان خانه دست به کار ساخت مستندی از زندگی خودش بشود و ما هم کمکش کنیم… سوژه‌ی پرونده‌ی این شماره‌ی مجله طرح این سؤال است که: ما برای مؤلفینمان چه کرده‌ایم؟ برای پاسخ به این سئوال به جای گله‌گذاری ترجیح من این است که حداقل کاری را که از دستم برمی‌آید در مورد یکی از مؤلفان به حق سینمای ایران یعنی ناصر تقوایی ارائه کنم و آن مقاله‌ایست که در زیر می‌خوانید که به بررسی جغرافیای داستان در فیلم‌های تقوایی می‌پردازد:

تا این‌جا در صفحه اول باشد و با فونت کمی بولدتر از این‌جا به بعد مقاله شروع می‌شود.

خروار فیلم‌های سینمایی آپارتمانی، که بازتاب شرایط طبقه‌ی متوسط جامعه‌ی امروز ایران در دهه‌های ابتدایی قرن بیست‌ویکم هستند، معمولاً به روابط و مناسبات میان افراد خانواده یا حداکثر، همسایه‌ها می‌پردازند و علت تک‌مکانی بودن رویدادها و محدودیت مکانی فیلم بیشتر مربوط به کمبود بودجه و تصور امکان کنترل کامل روی فیلم است در حالی‌که بخش عمده‌ی هزینه در این گونه فیلم‌ها به دستمزد هنرپیشه‌ها اختصاص پیدا می‌کند تا محل‌های فیلمبرداری.

این اشتباه محاسباتی، سینمای ایران را هم گران کرده هم کوچک. اما در روزگاری نه چندان دور، وقتی که هنوز سیل انبوه‌سازی و یکسان‌سازی در شهرهای کشور راه نیفتاده بود فیلم‌هایی در سینمای ایران ساخته شده که به ضرورت درامش در یک خانه شکل می‌گرفته است. در اکثر فیلم‌های ناصر تقوایی، مولف‌ترین فیلم‌ساز تاریخ سینمای داستانی ایران، این‌گونه است؛ خانه محل اصلی شکل‌گرفتن درامِ فیلم

است.

آرامش در حضور دیگران

داستانِ «آرامش در حضور دیگران» به عنوان اولین فیلم سینمایی او در یک خانه‌ی دو طبقه شکل می‌گیرد. خانه به عنوان حریم امنی که در آن خصوصی‌ترین روابط افراد، در آن برملا می‌شود و زندگی دو نسل مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد به فضاهای مختلف برای بیان سینمایی تقسیم می‌شود. زیرزمین، محل استقرار پدر مالیخولیایی، سرهنگ بازنشسته، منشایی برای صداهای ناشنیدنی، خوف‌انگیز و مرموز معرفی می‌شود. طبقه‌ی اول محل برگزاری میهمانی و خوشگذرانی و روابط خصوصی دختران سرهنگ است و طبقه‌ی دوم محلی برای ابراز نگرانی چه با گفتار چه با رفتار. جمله‌ی «چه‌قدر این شهر تاریکه!» و اقدام سرهنگ برای پریدن از پنجره و نشستن زنانِ نگران از آینده در صبح‌های زود بر صندلی گهواره‌ای در بالکن طبقه‌ی دوم، این تقسیم‌بندی ارتفاعی در سه فضای مختلف طبقات را کامل می‌کند. حیاط خانه اما محل گذراندن اوقات متنوعیست: دیدزدنِ اعضای داخل خانه، سربریدن مرغ میهمانی، صرف صبحانه در محیط باز و چیزهایی از این دست. در «آرامش…» حداقل چهار فضا برای پیشبرد قصه در محیط خانه وجود دارد

ادامه مطلب

با گذشت ۹ سال از وفات «مهدی آذریزدی» پیر قصه‌گوی یزد که به پدر ادبیات کودک و نوجوان در کشورمان نیز ملقب شده، همچنان شاهد عدم تحقق وعده‌های هر ساله‌ی مسئولان استان یزد برای ساماندهی مزار این نویسنده شهیر هستیم.

ادامه مطلب

ادامه مطلب