بازديد : 
دسته:
شهریار هدایتی از انتشار رمانی با محور زندگی استاد شجریان خبر داد و گفت: این روایت من است از استاد! نه کمتر و نه بیشتر!
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) این روزها یکی از تکاندهندهترین اتفاقات در هنر و فرهنگ کشورمان، درگذشت استاد محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران و از مهمترین چهرههای هنری تاریخ ایران بود. ستارگانی مانند محمدرضا شجریان، محصول یک خانواده یا تلاش یک انسان نیستند؛ بلکه سالها تاریخ و فرهنگ و هنر با تلاش و کوشش و بخت باید دست به دست هم دهند تا چنین ستارهای در مکان و زمان و کیفیت درستی بدرخشد. بیراه نیست اگر بگوییم شجریان عصاره غنای موسیقایی و ادبی فرهنگ ایرانی در قرن اخیر بوده است!
مطلع شدیم شهریار هدایتی، نویسنده کتابهایی چون «ماهی آبهای آلوده» و «آنا» از سوی نشر نوروزی گرگان ماموریت یافته تا زندگینامه شجریان را به رشته تحریر درآورد. در همین زمینه با این مولف گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه می خوانید:
با توجه به پیچیدگی و سختی کار، چه چیزی نوشتن این زندگینامه را برای شما جذاب میکند که سبب شد این پیشنهاد را بپذیرید؟
نوشتن هر زندگینامه چه افراد سرشناس جامعه چه حتی افراد گمنام، به لحاظ روانشناسی و جامعهشناسی و کاراکتر ملی ارزشمند و برای ثبت در تاریخ مفید است. البته یک تفاوت میان افرادی که پرچمداران هنر و روشنفکریاند با افراد دیگر یا فرهنگعامه این است که هنگام بررسی زندگی آنها ناخودآگاه وضعیت سیاسی و هنری و فرهنگی کشور نیز بررسی میشود.
در این مورد خاص، پیشنهاد انتشارات محترم نوروزی و همچنین اصرار فراوان دوستان و برخی هنرمندان و طرفداران استاد و نیز بسیاری از مخاطبان در شبکههای اجتماعی باعث شد این وظیفه را به جان بپذیرم.
اصلیترین تکیهگاه شما برای استخراج اطلاعات جزئیات زندگی استاد چیست؟ خاطرات، کتابها، نقلقولها یا خانواده؟
بیشک تمام منابع پژوهشی از جمله ویدیوها، مصاحبهها، پژوهشهای پیشین، خانواده محترم استاد، شاگردان و دوستان… باید لحاظ شود ولی کاری بسیار زمانبر و شیرین و مهم خواهد بود.
خیلیها ممکن است در این ایام کتابی با مضمون زندگی استاد شجریان بنویسند. تصور میکنید چه چیزی کتاب شما را متفاوت خواهد کرد؟
قطعا بسیاری از دوستان هنرمند، نویسنده، پژوهشگر و حتی دوستان و شاگردان استاد چنین کتابهایی را خواهند نوشت اما آنچه که کتاب مرا متفاوت خواهد کرد این است که احتمالا به سبک کتاب ماهی آبهای آلوده و آنا بهصورت رمان خواهد بود و همانطور که در کتاب «جستاری در ادبیات افسانه» ذکر کردم با در نظر گرفتن سه وجه مساله یعنی خود مساله، تاریخ مساله و مساله تاریخی… حتما به جنبههای جامعهشناسانه و روانشناسانه اثر توجه خواهم نمود کما اینکه در «مکافات بازی» به مساله پارانویایی جهانی و در ماهی آبهای آلوده به مساله تولید خشونت و همچنین تولید اضافی در سرمایهداری پرداختم…یا همانطور که در آنا به امر برده و ارباب هگلی رو کردم.
با توجه به اینکه زندگی استاد ابعاد مختلفی مثل سیاست، هنر، موسیقی، خانواده و زندگی شخصی و اخلاق و… دارد کدامش در کتاب شما پررنگتر خواهد بود؟
خواه ناخواه به همه ابعاد پرداخته میشود اما بعضی برای من پررنگترند؛ مثلا به علت اینکه من روانشناسی خواندم و همیشه خودم را دانشجوی کوچک این رشته میدانم مسلما بحث روانشناسی اجتماعی برایم از دیگر جنبههای مساله مهمتر خواهد بود… اینکه چگونه یک فرد تبدیل به پدیده میشود و پدیده بدل به مساله میگردد و یا برساخت اجتماعی میتواند مساله برساخت زبانی_روانی را در مطابق میل هدایت کند آنگونه که کارن هورنای به آن معتقد بود و یا آنطور که صاحبان کتاب ضد ادیپ، سرمایهداری و اسکیزوفرنی معتقد هستند انسان به هویت پسامدرنش دستاندازی میکند.
با توجه به اینکه استاد شجریان دوستان زنده بسیاری دارد و همه اطلاعاتی درباره ایشان دارند نوشتن زندگینامه بسیار سخت میشود و آدمهای زیادی آن را قضاوت میکنند، با این سختی چطور کنار میآیید؟
خب این مساله برمیگردد به همان چیزی که من پیشتر در کتاب جستاری در ادبیات افسانه نوشته بودم:
۱- خود مساله
۲- تاریخ مساله
۳- مساله تاریخی
سوال شما برمیگردد به تاریخ مساله، یعنی فربهگری در حول موضوع براساس تاویل و تحلیل و تفسیر و نقد و….
زمانمندی باعث شکلگیری روایتهای متفاوت و حتی متضاد و متناقض از پدیده، اتفاق و یا مساله در امر اجتماعی یا سیاسی و… میشود!هرکس روایت خودش را از مساله دارد و چون بحث رمان و ادبیات است خیلی تناظر عین به عین و بدون برش واقعیت معنا ندارد. یعنی این روایت من است از استاد!
نه کمتر و نه بیشتر!
نوشته: 
اکتبر 22nd, 2020 
