وب سایت مجله آزما |AzmaOnline.Com

عبدالعلی دست‌غیب، منتقد ادبی پیشکسوت که به‌عنوان سخنران شب نخستِ ویژه‌برنامه‌هایِ هفته کتابِ مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس سخن می‌گفت، با اظهاراتی جنجال‌برانگیز درباره حافظ، بار دیگر توجهات را به خود معطوف کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، عبدالعلی دست‌غیب، منتقد ادبی پیشکسوت، نخستین راوی ویژه برنامه «هفته کتاب» بود که شامگاه شنبه ۲۴ آبان در سازمان اسناد و کتابخانه ملی مرکز فارس برگزار شد. این برنامه تا هفته آینده ادامه خواهد داشت و هر شب یک نویسنده درباره ضرورت توجه به کتابخوانی ملی سخن خواهد گفت.

نویسنده «از دریچه نقد» ابتدا با اشاره به اینکه مسئولان فرهنگی شیراز کار چندانی برای معرفی سوابق فرهنگی فارس و شیراز انجام نداده‌اند، گفت: به‌عنوان مثال گروه‌هایی به نام حافظیون و سعدیون که پیش‌تر در این شهر فعالیت داشتند، با یکدیگر اختلافات عمیقی داشتند.

دست‌غیب سپس با اشاره به اینکه ما هنوز هیچ اطلاعی از جریان‌های ادبی بعد از شهریور سال ۲۰ در شیراز نداریم، افزود: ما هنوز نمی‌دانیم روزنامه «عصر آزادی» به «پارس» تبدیل شد، یا فعالیت‌های ادبی افرادی همچون جعفر ابطحی، فریدون تولّلی، رسول پرویزی و… هنوز جایی معرفی نشده است.

منتقد ۸۹ ساله شیرازی سپس با بیان اینکه ما نمی‌دانیم صورتگر در شیراز چه اقداماتی انجام داده است، یادآور شد: پدر من با مرحوم عبدالنقی بهروزی بعد از شهریور ۲۰ به جلسات ادبی می‌رفتند و آنجا افرادی همچون مهدی حمیدی شیرازی در یک انجمن ادبی با تمایلات چپ حضور داشتند.

نویسنده «از حافظ به گوته» با اشاره به انتشار روزنامه «سروش» در آن زمان یادآور شد: امروز ضروری است که آثار نویسندگان و شاعران شیرازی در دهه ۲۰ معرفی و شناخته شود، چراکه اگر این پیشینه فرهنگی مکتوب و مستند نشود، به‌طور کامل فراموش خواهد شد.

معین، غنی و زرین‌کوب، بهترین آثار را درباره حافظ نوشته‌اند
دست‌غیب در ادامه با اشاره به آشنایی خود با عنایت‌الله دست‌غیب (روحی دست‌غیب)، گفت: من از طریق پدرم با او آشنا شدم و از خلال گفت‌وگوهایش با پدرم با اندیشه و افکار او آشنایی پیدا کردم.

مترجم «مرثیه‌های شمال» سپس با بیان اینکه به طور اتفاقی دست‌خطی از عنایت‌الله دست‌غیب را به دست آورد، افزود: بارها تصمیم گرفتم این دست‌خط را مکتوب کنم، چراکه نقدی که بر حافظ نوشته بود، نقدی در خور بود.

نویسنده «نقد ادبی و نوعیت متن» در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تحقیقات صورت‌گرفته درباره حافظ اشاره کرد و افزود: اصولاً ما ۳ نوع تحقیق درباره شاعران خود از جمله حافظ داریم که شامل گردآوری اطلاعات (که بهترین اثر آن حافظ شیرین‌سخن اثر محمد معین) است، تاریخچه‌ای درباره اطلاعات زمانیِ زیست حافظ و پادشاهان هم‌عصر او (که قاسم غنی در این‌باره یادداشت‌ها و ملاحظاتی در این‌باره نوشته است) و تاریخ عصر حافظ (که عبدالحسین زرین‌کوب کتاب از کوچه رندان را در این‌باره نوشته است).

حافظ شاعر دربار بود
عبدالعلی دست‌غیب در ادامه با بیان اینکه شغل حافظ همچون فرخی سیستانی شاعریِ دربار بوده است، افزود: سعدی برخلاف حافظ از شاعریِ دربار فارغ بود.

به گفته دست‌غیب، حافظ بجز دوره ۵ ساله امیر مبارزالدین، در ادامه زندگی خود جزو شاعران دربار بوده است.

مترجم «شامگاه بت‌ها» سپس با اشاره به آثار محققانی همچون داریوش آشوری که درباره حافظ به چاپ رسانده‌اند، بیان کرد: کار این افراد پرداختن به حافظ نبوده است؛ چراکه فردی همچون آشوری اطلاعی از ادبیات ندارد.

منتقدان مبالغه‌گر درباره مقام حافظ تعارف می‌کنند
عبدالعلی دست‌غیب با بیان اینکه عمده این محققان با ذکر اقوالی از متفکرانی مثل نیچه و آثاری همچون کشف‌الاسرار به حافظ پرداخته‌اند، یادآور شد: متاسفانه این آثار امروز حتی به عنوان منابع حافظ‌شناسی معرفی و در دسترس قرار گرفته‌اند، حال آنکه مضمون این آثار مضمونی مُهمل و بی‌فایده است.

دست‌غیب در پایان با اشاره به خاطره‌ای از خود با مسعود فرزاد (نویسنده و حافظ‌پژوه)، گفت: «روزی از فرزاد پرسیدم: چه مقامی برای حافظ قائل هستی؟ پاسخ داد: شکوهمندترین پدیده فرهنگی ایران»؛ حال آنکه من معتقدم چنین گزاره‌ای درباره حافظ صحیح نیست و بیشتر به یک تعارف شبیه است.

ادامه مطلب