پروانه کاوسی – بعد از اعلام و اعلانهاي فراوان براي تشکيل نخستين نمايشگاه مجازي کتاب تهران بالاخره روزيکم بهمن۹۹ اين نخستين نمايشگاه مجازي کتاب آغاز به کار کرد، روز نخست سرعت کند اينترنت و درهم و برهم بودن ثبت نام و همکاري و همياري پست و قاعده و قانونهاي مختلف صداي خيليها را درآورد به طوري که روز دوم کلي مطلب در نقد نمايشگاه نوشته شد و درواقع داد همه درآمد، روز دوم سايت نمايشگاه چند ساعتي به کما رفت، اما از روز سوم اوضاع بهتر شد و نمايشگاه به اصطلاح با استقبال مواجه شد و زمان آن دو بار تمديد شد و سرانجام روز ۱۰ بهمن به کار خود پايان داد و طبق اعلام موسسه خانه کتاب و ادبيات ايران يک ميليون و ۲۵۴هزار و ۵۹۹ نسخه کتاب به ارزش ۶۴۰ ميليارد و ۲۵۸ميليون و ۷۷هزار و ۵۶۸ ريال کتاب با تخفيفات نمايشگاهي به فروش رفت.
حالا بيش از يک ماه از برگزاري نمايشگاه گذشته و هنوز(تازمان تنظيم اين گزارش – هشتم اسفند ۹۹) برخي از خريداران کتابهاي خود را دريافت نکردهاند و در اين ميان شرکت پست نيز هر چند روز يک بار ارقامي را اعلام ميکند و اينکه مرسولههاي کتابي به دست مخاطبان رسيده و فلان تعداد بسته باقي مانده است. به جز مسئلهي ارسال کتابها پيرامون اين نمايشگاه مسايل ديگري هم مطرح شد از جمله پايمال شدن حق کتابفروشيهاي کوچک و شهرستاني، مناسب نبودن زمان برگزاري و …که مهمتر آنها هم وجود سايتهاي اختصاصي کتابفروشيها و ناشران است که اصولاً ضرورت نمايشگاه را منتفي ميداند. فارغ از هياهوي تبليغاتي مسئولان دربارهي برگزاري نخستين نمايشگاه مجازي کتاب تهران در ماههاي پاياني سال نظر برخي از اهالي نشر را در مورد ضرورت برگزاري نمايشگاه آنلاين با توجه به زمان و تبليغات و فروشگاه يا نمايشگاه بودن آن جويا شويم.
مهرداد کاظمزاده: نيازي به نمايشگاه نيست!
مهرداد کاظمزاده، مدير انتشارات مازيار که در نخستين نمايشگاه مجازي کتاب تهران شرکت نکرده، دربارهي ضرورت برگزاري نمايشگاه کتاب ميگويد: به نظرم با ازدياد سايتهاي فروش کتاب ديگر نيازي به نمايشگاه مجازي کتاب نبود، در حال حاضر سايتها، فروش کتاب را به خوبي انجام ميدهند. ضمن اينکه درگيريهاي نمايشگاه ما را مشتاق به شرکت در آن نميکند.
و اضافه ميکند: به نظرم مخاطبي که ميخواهد کتاب بخرد، منتظر ۱۰ يا ۲۰ درصد تخفيف نميماند و کتابش را ميخرد. ضمن آنکه در نمايشگاه تبليغات زيادي پيرامون پست کتاب شد، اما شنيدهها حاکي از آن است که برخي کتابها به دست مخاطب نرسيده، اگرچه پست کلا چند وقتي است عملکرد خوبي در رساندن بستههاي کتاب و نشريه به دست مخاطبان ندارد.
مدير انتشارات مازيار با اشاره به مسايل پيراموني نمايشگاه و دليلاش براي شرکت نکردن در آن ميگويد: من اطلاع دقيقي از ميزان تخفيفها در نمايشگاه ندارم و به طور دقيق نميدانم چه مقدار از تخفيفات ارائه شده در نمايشگاه به عهدهي ناشران بود و چه مقدار به عهدهي وزارت فرهنگ و ارشاد. همچنين صحبت از بنهايي است که به دانشجويان و استادان و نويسندگان تعلق گرفت، اما معلوم نيست اين بنها چه زماني تبديل به پول ميشود!
وي با اعلام رضايت از فروش کتاب از طريق سايت و جا افتادن در ميان مخاطبان، برگزاري نمايشگاه ضروري نبود: امروز مخاطبان کتابهايي را که ميخواهند در دورترين روستاها و شهرها از طريق سايتها خريداري ميکنند و ديگر نيازي به برگزاري نمايشگاه مجازي نيست. ضمن اينکه خريد از سايتها باعث ميشود فرد با شرايطي که امروز حاکم است از رفت و آمد اضافي خودداري و در هزينههاي خود نيز صرفهجويي کند و کتابها از طريق پست براي آنها ارسال ميشود، هرچند که تنها تفاوت با نمايشگاه مجازي شايد اين باشد که هزينهي پست به عهدهي خريدار کتاب است.
رشتياني: کرونا و حفظ محيط زيست
گودرز رشتياني، استاد دانشگاه تهران از طرفداران پروپاقرص نمايشگاه مجازي است و با بيان دلايل خود دربارهي ضرورت آن ميگويد: من از طرفداران پروپاقرص نمايشگاه مجازي کتاب تهران بودم و هستم. بايد بگويم اين نمايشگاه اتفاقي بود که بايد رخ ميداد اما کرونا تاريخ آن را قدري به جلو انداخت. لذا روي دادن اين اتفاق حتمي و اجتنابناپذير بود، چنانکه در ساير حوزهها چنين اتفاقي روي داده بود و در حوزهي کتاب نيز فروشگاههاي مجازي چند سالي بود که فعاليت ميکردند و به صورت پراکنده اين تغيير و تحولات در صنعت نشر شکل گرفته بود، اما نمايشگاه مجازي کتاب واقعيتي است که بايد اتفاق ميافتاد و کرونا باعث تسريع در اين رويداد شد.
او دربارهي مزاياي نمايشگاه مجازي گفت: حرفهاي زيادي زده شده و نکات ديگري هم در اين مورد ميتوان گفت، از صرفهجويي در زمان، رفت و آمد و امکان انتخاب اما يکي از مزاياي قابل بحث آن ديده شدن ناشران کوچک، غيرمعروف و شهرستاني بود، در نمايشگاه کتاب تهران که سال گذشته برگزار شد، برخي از اين ناشران نميتوانستند شرکت کنند يا چندان ديده نميشدند اما نمايشگاه مجازي کتاب تهران بستري عادلانه فراهم کرد تا اين ناشران ديده شوند و من به عنوان يکي از مخاطبان نمايشگاه بسياري از کتابهايم را خريداري کردم با اينکه سالها در نمايشگاه تهران شرکت کرده بودم، اين ناشران را نديده بودم و ديده شدن اين ناشران براي اهل کتاب و تحقيق بسيار مهم است.
اين استاد دانشگاه تهران با رد ادعاي ضرر زدن نمايشگاه به کتابفروشان ميگويد: برخي از دوستان اشکالي که به نمايشگاه مجازي کتاب تهران وارد کردند، ضربه زدن به فروش کتابفروشيها بود، در حالي که نمايشگاه حقيقي ۲۵، ۲۶ سال است که برگزار ميشود، لذا برگزاري آن به صورت مجازي چندان توفيري ندارد، ضمن اينکه طي چند سال گذشته بعضي کتابفروشيها که کتابخانه طهوري از معروفترين آنها بود، تعطيل شد که در اثر ضرورتهاي بروز و ظهور دنياي مجازي است. لذا کتابفروشيها بايد خودشان را با اين ضرورتها تطبيق دهند. زيرا نمايشگاه مجازي کتاب تهران با حضور ناشراني برپا شد که اغلب آنها خود کتابفروشي نيز دارند و نمايشگاه مجازي براي بسياري از ناشران پيامد خوبي داشت و با بسياري از ناشران حاضر در نمايشگاه که صحبت ميکردم از اين اتفاق بسيار راضي بودند.
رشتياني با طرح پيشنهادي براي برگزاري بهتر نمايشگاه ميگويد: به نظر ميرسد بايد با توجه به آنچه پيرامون ما رخ ميدهد، بايد نمايشگاه قدري سبز شود و ويژگي محيط زيستي بيشتري از نظر مصرف پلاستيک پيدا کند، در خريدهايي که من از چندين ناشر از نمايشگاه مجازي انجام دادم، تعداد زيادي نايلون بي استفاده به دستم دادند و اين پديده قدري آزار دهنده است و بايد تدبيري براي آن انديشيد.