شاید ایران از مورد کشورهایی باشد که تعداد سینماهای متروکه اش کمتر از سینماهای دایر و مشغول به کار نیست. سینماهایی که سالهاست متروکه ماندهاند و تعداد آنها به بیش از صدتا میرسد این سینماها سالهاست به دلایل مختلف بیحاصل و بدون کاربرد ماندهاند. و در میان این سینماهایی متروکه هستند که به دست معماران برجسته ساخته شده اند اما از این جهت هم توجهی به آنها نمیشود
سینمایی که داروخانه شد
سینمای “رادیو سیتی” اوایل انقلاب سال ۵۷ به آتش کشیده شد. این سینما به دست حیدر قلیخان غیاییشاملو (۱۳۶۴ – ۱۳۰۱) ساخته شد که یکی از پیشگامان معماری نوین ایران است. او در سال ۱۹۴۷ میلادی از دانشگاه تهران در رشته معماری فارغالتحصیل شد و در سال ۱۹۵۲ گواهی (DPLG) خود را از مدرسه هنرهای زیبای پاریس (بوزار) دریافت کرد. او در همین سال برنده جایزه «Prix de Vienne» شد. غیابی شاملو بهعنوان استاد در دانشگاه تهران به تدریس معماری پرداخت و چند نسل از معماران را آموزش داد. غیایی طراح دو سینمای مهم پایتخت هم بوده است. سینما رادیو سیتی که طراحی نمای ورودی آن به سبک «گوگی» و ترکیبی از هنر و معماری است انجام شده است. اساس این طراحی طبق اصول مدرنیته و تعادل بین فرمهای منحنی و مستقیم بود. چراغهای نئون قرمز رنگی با شکلهای هندسی عجیب بر روی نما نصب شده بودند و شبها بهصورت خیرهکنندهای روشن میشدند تا جلوهای مدرن به سینما بدهند و دیگر، سینما مولنروژ که اکنون موسوم به سینما سروش است.
سینما مهتاب
سینما شهر قشنگ از سینماهای قدیمی تهران بود. این سینما در خیابان ولیعصر، پایین تر از خیابان جمهوری واقع شده است. این سینما به دلیل تغییر بافت این منطقه بیرونق شد و در ردیف سینماهای زیان ده قرار گرفت و از سال ۱۳۸۷ تعطیل شد. نام این سینما قبل از انقلاب مهتاب بود.
سینما کریستال
سینما کریستال از سینماهای قدیمی تهران بود که در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۲۴ تأسیس شد. این سینما با دو سالن به گنجایش کلی ۶۶۰ نفر از جمله سینماهای ممتاز تهران بود و به اکران فیلمهای هنری شهرت داشت. این سینما که در خیابان لالهزار قرار دارد در حال حاضر تعطیل شده است.
سینما اروپا
سینما اروپا از سینماهای قدیمی تهران می باشد. این سینما در سال ۱۳۴۷ با نمایش فیلم جاده زرین سمرقند افتتاح شد. این سینما دارای ۱۴۰۰ صندلی، سه بالکن و دو دستگاه نمایش ۷۰ ۷۰ میلیمتری بود.
این سینما که در خیابان جمهوری ، قبل از میدان بهارستان قرار دارد که در ۸ اسفند ماه ۱۳۹۰ طعمه حریق شد و پس از آن تعطیل گردید.
سینما آسیا
سینما آسیا هم از سینماهای قدیمی تهران است. این سینما که تعطیل و نیمهمخروبه شده است در تقاطع خیابان ولیعصر با خیابان جمهوری قرار دارد. سینما آسیا در سال ۱۳۳۷ توسط «امرلال هندوجا»، «نارانداس بگواندلاس» ساخته و مورد بهرهبرداری قرار گرفت. این سینما که جزو اولین سینماهای تهران است با ۹۶۲ صندلی کار خود را آغاز کرد. طراح سینما آسیا هوشنگ سیحون بود. این سینما حدود پنجاه سال فیلمهای سینمای ایران را نمایش داد.
سینما متروپل، سینما دیانا
سینما متروپل در سال ۱۳۲۵ با اکران فیلم «نگهبان مبارز» فعالیتش را در ابتدای خیابان لالهزار نو تهران آغاز کرد. معمار این بنا وارطان هوانسیان بود که پیش از آن معماری ساختمانهایی چون هتل دربند تهران، سینما دیانا، ساختمان مرکزی بانک سپه در تهران و… را انجام داده بود. این سینما که یکی از معروفترین سینماهای تهران بود در سال ۱۳۸۷ تعطیل شد. سینما دیانا دیگر اثر هوانسیان که امروز کماکان با نام سینما سپیده فعالیت میکند، در سال ۱۳۲۲ تاسیس شد. هوانسیان پس از مهاجرت به تهران و تدریس در مدارس ارمنیان، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. او از «مدرسه مخصوص معماری» پاریس فارغالتحصیل شد و در بازسازی خرابیهای جنگ در این شهر شرکت داشت. در ابتدا رشته نقاشی را انتخاب کرد، اما به توصیه اطرافیان آن را رها کرد و معماری خواند. به دلیل استعدادش در این رشته موفق شد تجربیات ارزشمندی را نزد هانری سواژ (معمار برجسته فرانسوی) کسب کند. هوانسیان از نخستین کسانی بود که در برابر معماری سنتی ایستاد و معتقد بود باید دست از تقلید گذشتگان برداشت و به معماری مدرن روی آورد. او از پیشروترین معماران ایرانی در دهههای ۲۰ و ۳۰ شمسی بود.
سینما های ونوس، رکس، خورشیدنو، فردوسی، البرز، مایاک،مرجان، تابان، فاروس، رودکی، شهرزاد و … از جمله سینماهای متروکه تهران هستند.