بازديد : 
دسته:
رئیس گروه پژوهش‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران معتقد است: ایرانشناسی در دهه‌های پیش از انقلاب اسلامی به میزان قابل توجهی متأثر از فضای سیاسی بود و تحت تاثیر فضای ملی‌گرای دوره پهلوی، بیش‌تر در خدمت ایدئولوژی ملی‌گرایی آن رژیم قرار داشت.
علی‌محمد طرفداری، رئیس گروه پژوهش‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در تشریح تاریخچه ایرانشناسی در جهان گفت: مقوله ایرانشناسی حدود سه قرن اخیر شکل گرفت و به طور خاص در جهان غرب، اروپا، روسیه و سپس امریکا و کانادا پدید آمد و در ادامه به مناطق شرقی کره زمین و از جمله کشورهای چین و ژاپن نیز تسری پیدا کرد.
رئیس گروه پژوهش‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: ایرانشناسی در طول قرون اخیر به لحاظ جغرافیایی در نقاط مختلف جهان شکل و قالب مخصوص به خود را گرفته است و ایرانشناسی که در جهان غرب پدید آمد، به طور کلی محصول یک جریان کلی‌تر تحت عنوان اسلام‌شناسی و شرق‌شناسی بوده است. ایرانشناسی نیز همچون مصرشناسی، هندشناسی، چین‌شناسی و نظایر آن شعبه‌ای از مطالعات شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی است که میراث آن در قالب مطالعات علمی در رشته‌های مختلف تاریخ، جغرافیا، مردم‌شناسی، باستان‌شناسی و غیره به سایر کشورهای جهان انتقال یافته است.
این امر با تاسیس دولت مدرن در ایران در زمان پهلوی اول و تاسیس مراکز علمی و دانشگاهی مرجعی مانند دانشگاه تهران گسترش یافت که نتایج مطالعات در قالب رشته‌های علمی همزمان با کشورهای مختلف وارد ایران شد و رشته‌هایی همچون تاریخ، جغرافیا، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و غیره را به شکل علمی و در قالب رشته‌ها و دپارتمان‌های دانشگاهی شکل داد.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، رئیس گروه پژوهش‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به تفکیک ایرانشناسی در ایران به سه حوزه گفت: ایرانشناسی در سه حوزه مختلف در ایران بررسی می‌شود؛ مبحث نخست ایرانگردی و شناخت ایران است که متولی آن وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. مطالعات مربوط به تاریخ فرهنگ و تمدن ایران که به صورت میان‌رشته‌ای تدریس می شود و متولی آن بنیاد ایرانشناسی است. در آخر هم پژوهش‌های ایرانشناسی که در قالب مطالعه مراکز و جریان‌های ایرانشناسی در جهان مطرح می شود که متولی آن سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.
ایرانشناسی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی در دو بخش شامل معاونت کتابخانه و اداره‌کل اطلاع‌رسانی و معاونت پژوهشی سازمان پی‌گیری می‌شود. بخش اطلاع‌رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هر مدرکی که در جهان به هر زبانی درباره ایران تولید شود را گردآوری و طبق معیارهای علم کتابداری دسته‌بندی و نگه‌داری و در نهایت به عنوان مدارک پژوهشی در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد.
وی افزود: این گروه پژوهشی وظیفه مطالعه درباره حوزه‌های ایرانشناسی در بیرون از مرزهای جغرافیایی ایران را بر عهده دارد،ژ و موظف به انجام مطالعات علمی در خصوص فعالیت‌هایی است که در حوزه ایرانشناسی در سایر کشورهای جهان انجام می‌شوند. بر همین اساس پژوهشگران و اعضای هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حوزه ایرانشناسی و اسلام‌شناسی به پژوهش درباره ابعاد گوناگون حوزه‌ها و مراکز و جریان‌های ایرانشناسی بیرون از ایران، می‌پردازند؛ این امر می‌تواند مطالعه درباره شخصیت‌ها، مراکز و دپارتمان‌ها، مکاتب و سیر تاریخی تحولات ایرانشناسی و غیره و نتایج این مطالعات و پژوهش‌ها برای جهان ایرانشناسی خارج از ایران و محققان و پژوهشگران ایرانی قابل اعتنا باشد.
ایرانشناسی خارج از ایران دو شاخه دانشگاهی و سیاسی دارد
طرفداری در ادامه با انتقاد از این که رصد، مطالعه و پژوهش درباره مطالعات ایرانشناسی خارج از ایران در کشور متولی واحدی ندارد///، اظهار داشت: هر کدام از حوزه‌های ایرانشناسی اقیانوسی از موضوعات و سوابق گسترده هستند که هم اکنون متولی واحدی برای پی‌گیری و بررسی آن در کشور وجود ندارد، و به نوعی می‌توان گفت این بخش از ایرانشناسی در کشور مغفول مانده است.
رئیس گروه پژوهش‌های ایرانشناسی و اسلام‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره ایرانشناسی در دوران پیش از انقلاب اسلامی در ایران توضیح داد: ایرانشناسی در دهه‌های پیش از انقلاب اسلامی به میزان قابل توجهی متأثر از فضای سیاسی بود و تحت تاثیر فضای ملی‌گرای دوره پهلوی، بیش‌تر در خدمت ایدئولوژی ملی‌گرایی آن رژیم قرار داشت.
طرفداری درباره ایرانشناسی خارج از مرزهای کشور گفت: این حوزه به طور عمده به دو شاخه کلان تبدیل شده که یک شاخه از آن رنگ و بوی دانشگاهی و شاخه دیگر آن رنگ و بوی سیاسی پیدا کرده است؛ بر همین اساس تعدادی از مراکز ایرانشناسی با رویکرد سیاسی در جهان غرب پدید آمده‌اند که فعالیت آنها مطالعات ایرانشناسی با محوریت شناخت رویدادهای فعلی ایران به عنوان مثال زندگی و اندیشه‌های مسئولان عالی کشور و مطالعه هدفمند آن است.
در این بخش از مطالعات ایرانشناسی روش‌های علمی البته نه با هدف توسعه علمی و فرهنگی، بلکه با رویکرد سیاسی بهره برداری می‌شود و این بخش از مطالعات ایرانشناسی عمدتاً پنهان بوده و نمود رسانه‌ای ندارد. البته دپارتمان‌های ایرانشناسی علمی با قدمت چند قرن نیز وجود دارند که فعالیت علمی دارند.
طرفداری به فعالیت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به عنوان تنها متولی رصد و پژوهش درباره مطالعات ایرانشناسی و اسلام‌شناسی در جهان اشاره کرد و افزود: این سازمان فعالیت‌های خود را در حوزه ایرانشناسی در ابعاد علمی بررسی می‌کند که منابع و تولیدات پژوهشی این سازمان در حوزه ایرانشناسی در اختیار همه پژوهشگران، دانشجویان، اساتید، نویسندگان، فیلمنامه و نمایشنامه‌نویسان، محققان داخلی و خارجی و غیره با رعایت ضوابط و پروتکل‌های تعیین شده قرار می‌گیرند.
وی با اشاره به گستردگی قلمرو ایرانشناسی از گذشته اظهار داشت: مطالعه درباره ایران از سال‌های بسیار دور در کشورهایی چون انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه، کانادا، امریکا، چین، ژاپن و غیره آغاز شده است و علت این مهم اهمیت ایران‌زمین به عنوان کانون تحولات فرهنگی و تمدنی در جهان و پل بین شرق و غرب است. همچنین ایران همواره سهم برجسته‌ای در فرهنگ و تمدن جهان داشته و ادبیات و تاریخ ممتازی دارد. افزون بر این، به عنوان یکی از سرزمین‌های کلیدی جهان اسلام، طی قرون اخیر برای جهان غرب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. به بیان دیگر ایران به لحاظ جغرافیایی در قلب مشرق‌زمین قرار گرفته و فرهنگ و تمدن غنی و دیرینه‌ای دارد. در کنار این موارد می‌توان گفت ایران بخش عمده‌ای از سرزمین‌های جهان اسلام محسوب می‌شود.
طرفداری در ادامه به دیگر ابعاد گسترده قلمرو ایرانشناسی در سایرکشورها اشاره کرد: همچنین نخستین انقلاب اسلامی جهان با هدف تشکیل حکومت دینی در ایران رخ داد که موجب به راه افتادن موجی از اسلام‌گرایی در جهان شد، این مساله نیز ضرورت و اهمیت انجام مطالعات ایرانشناسی از سوی سایر کشورها و به خصوص کشورهای غربی را دو چندان کرد.
نوشته: 
جولای 27th, 2020 
