وب سایت مجله آزما |AzmaOnline.Com

علاقه به گذشته، يک احساس طبيعي در انساني است، اما در مواردي نوستالژي به معناي ماندن در حسرت گذشته است بدون نگاه به آينده؛ و آن زماني است که نوستالژي به صورت يک حسرت بازدارنده درمي‌آيد. ما جزو جوامعي هستيم که اين شکل نوستالژي به طور تاريخي به شدت در آن عميق و ريشه‌دار شده و حتي در اشعار و ضرب‌المثل‌هايمان آمده است، و نمونه‌اش مثلاً سال به سال دريغ از پارسال و يا …

سؤال اين‌جاست که شما نمودهاي اين نوستالژي را در عرصه‌ي ادبيات ما به طور کلي، و ادبيات داستاني معاصر چه‌طور و به چه صورت مي‌بيند.

قبل از هر حرفي شايد لازم باشد مطرح شود که کلمه‌ي «نوستالژي» در طي اين سه چهار قرن اخير چه‌طور معنايي وسيعي پيدا کرده است. «نوستالژي» که در ابتدا به نوعي بيماري اطلاق مي‌شد، حالا ديگر دامنه‌ي معنايي آن بسيار گسترده شده است؛ و اين گستردگي معنايي را از وقتي پيدا کرد که در عرصه‌ي خلاقيت هاي هنري سر در آورد. در آثار هنري‌اي که نطفه‌ي اصلي‌شان در نوعي «نوستالژي» بسته شده است، انگار نمي توان فقط از آن معناي غم غربت يا حسرت گذشته را استنباط کرد.

ادامه مطلب

دکتر مسعود کوثري- جامعه‌شناس و استاد د انشگاه

انسان تنها موجودي است که تاريخ دارد و از اين رو انسان تنها موجودي است که نوستالژي (غم غربت، دلواپسي براي گذشته و يا هر تعبير ديگري) براي گذشته دارد. نوستالژي نوعي حرکت در زمان رو به عقب است براي تحليل وضعيتي که اکنون در آن زندگي مي‌کنيم و يا هراس از آينده‌اي که نمي دانيم چه خواهد بود. بنابراين، نوستالژي نوعي واکنش رواني است نسبت به اکنون و پناه جستن در گذشته‌اي که فقط خوبي‌هاي آن بر جاي مانده است. حس نوستالژي چيز تازه‌اي نيست؛ هبوط که کرديم اين حس در ما به وجود آمد که به بهشتي که از آن رانده شديم بازگرديم، به همان حس آرامش و بدون تکليف و آزادي بي قيد و شرطي که در روز ازل داشتيم. حتي به دنيا آمدمانمان هم همين حس را نسبت به بطن مادري که در آن آرام و چشم بسته مي‌زيستيم و تغذيه مي‌کرديم، داريم.

ادامه مطلب

در دهه‌ي اخير موجي از نگاه به گذشته در آثار نمايشي ديده مي‌شود. در اين مدت آثار بسياري روي صحنه رفته‌اند که يا زمان داستانشان مربوط به گذشته بوده يا از موسيقي‌هاي قديمي استفاده کرده‌اند يا به هر نحو ديگري بخشي از گذشته را پيش چشم تماشاگر زنده کرده‌اند. اين آثار اتفاقاً با استقبال مخاطب هم مواجه شده‌اند. شايد به دليل نوستالوژي، احساسي مشترک بين تماشاگران و کارگردان اثر. آيا دليل پرداختن به گذشته هم آگاهي به همين احساس مشترک بوده است آيا چنين رويکردي ما را دچار گذشته نخواهد کرد؟ آيا در نگاه به گذشته راهکاري براي آينده جستجو مي‌کنيم؟ اين‌ها مسايلي است که با «محمودرضا رحيمي» کارگردان و مدرس تئاتر مطرح کرديم:

ادامه مطلب

حورا ياوري را کم‌تر کسي است در عرصه هنر و ادب که نشناسد. بانوي فرهيخته‌اي که دانش‌آموخته‌ي روانشناسي است و به مدد اشراف فوق‌العاده‌اش بر ادبيات فارسي همواره يکي از بهترين نظريه‌‍ردازان حوزه‌ي نقد ادبي از ديدگاه روانشناسي بوده است و شايد به همين دليل و اين‌که نوستالژي نيز يک ضميمه‌ي انساني و اجتماعي است ياوري يکي از بهترين افراد براي صحبت درباره‌ي نوستالژي است.

مردم در همه‌ي دنيا نسبت به گذشته‌ي خود نگاه خاصي دارند که معمولاً توأم با حسرت است و اين البته طبيعي است اما در ايران سطح «نوستالوژي» و نگاه به گذشته، به شدت از سطح طبيعي بالاتر است و ضرب‌المثل سال به سال دريغ از پارسال مويد همين گذشته‌گرايي افراطي است درواقع مردم ايران در زمان حال با يادآوري گذشته زندگي مي‌کنند و کم‌تر به آينده، به ويژه آينده جمعي فکر مي‌کنند. شما اين مسئله را چه‌گونه مي‌بينيد.

ادامه مطلب

دارد پنجاه سالي مي‌شود که همديگر را مي‌شناسيم – مي‌شناختيم – آن وقت که به دفتر شيردل مي‌آمد، در خيابان بهار، جوان چاقالوي ناراضي، معترض، فحاش، اما در عمق، خوشحال و خوش اميد. اميد از همه‌ي اندام‌هايش مي‌ريخت. اميدي جسماني و قدرتمند، معطوف به فتح آينده آمده از ته آبادان به تهران آينده. فيلم اولش را مي‌ساخت؛ با چه سختي و تنگنايي؛ که همين شد نام فيلم دومش. مي‌توانم گفت اين کلمه‌ي «تنگنا»، نام زندگي و ميل رونده‌ي امير نادري بود. تنگناي مالي، کاري، روابط، گذشته، آينده، نگاتيو، پزتيو… و مي‌دانست که بر همه‌ي اين‌ها فائق خواهد بود. او در تنگناهايش مثل يک شير بي‌آزار مي‌غريد.

ادامه مطلب

ه

با خداحافظ رفيق در ذهن من متولد شد و ماند گفتم متولد شد. يعني آمد با همه ابعاد يک حضور، حضوري که آمده بود تا بماند. آمد و ذهنم را درگير کرد. امير نادري، عکاس فيلم‌هاي کيميايي و يکي دو نفر ديگر. با دست خالي فيلم ساخته بود فيلمي براساس يک ماجراي واقعي، سرقت يک صرافي در چهارراه اسلامبول. فيلمي که چندان از جنس سينماي آن روز ايران نبود و همين نشان از اعتماد به نفس و جسارت سازنده‌اش داشت.

ادامه مطلب

از اینجا ۱۱۶ می‌توانید متن کامل این شماره از مجله آزما را دریافت کنید.

در این شماره مطالب زیر را می‌خوانید:

ادامه مطلب